Leren in de praktijk: hoe de Praktijkleerroute de zorg en leerlingen versterkt

Zorgorganisaties Viattence, WZU en Het Baken en opleiders Landstede en Deltion bieden samen de Praktijkleerroute Noord-Veluwe aan. Tijdens deze opleiding leer je aan de hand van situaties die je tijdens je werk in de ouderenzorg tegenkomt. Wat betekent dit precies? Docenten Somaya, Femke en Sjoerd en leercoach Mariëlle vertellen het graag!

De kracht van de prakrijkroute is dat je mag leren op het moment dat het voor jou interessant is. Daar blijf je gemotiveerd van, omdat je leert vanuit je eigen belangstelling en niet vanuit wat de school je voorschrijft. De volgorde van wat je leert, kan je hierbij zelf bepalen en ook de snelheid. Uiteraard heb je richtlijnen en kaders, maar je hebt meer ruimte dan bij het reguliere onderwijs.

Iedereen is heel verschillend, iedereen leert op een andere manier en iedereen heeft andere behoeften. De praktijkleerroute is heel persoonsgericht. Je bent als docent en werkbegeleider hierdoor intensiever aan het begeleiden dan bij regulier onderwijs. Dat is ook de kracht van de praktijkleerroute.

Daarnaast wordt er met elkaar en van elkaar geleerd. Waar kun je informatie vinden, waar ben je onzeker over of wanneer spreek je elkaar aan als iemand niet zijn verantwoordelijkheid neemt? Deze dynamiek vindt op de werkvloer plaats, maar ook binnen de opleiding.

Na het afronden van de praktijkleerroute zien we dat leerlingen nieuwsgierig blijven. Tijdens de opleiding leer je om met leervragen bezig te zijn. Dus kom jij iets tegen in jouw werk waarvan je denkt: “hier wil ik meer van weten” of “daar heb ik extra skills voor nodig”, dan ga je op zoek naar de antwoorden. Dit stopt niet wanneer je jouw diploma hebt behaald. Juist niet. Het behalen van het diploma is het begin van een levenslang leerproces!

Ook voor de anderen in het team zijn de leerlingen van de praktijkleerroute een voorbeeld doordat ze altijd leergierig blijven en zichzelf en anderen om hen heen prikkelen met vragen.

Bij de praktijkleerroute zijn kortere lijnen dan bij regulier onderwijs. Er is meer afstemming tussen docenten, werkbegeleiders en leerlingen. Je kan direct met jouw leervraag aan de slag. Ook kun je direct jouw geleerde kennis toepassen in de praktijk. De theorie en praktijk vallen dus meer samen. Dit geeft motivatie.

Docenten zijn meer op de hoogte en kunnen hierdoor betere persoonlijke ondersteuning bieden. Dit vraagt ook iets van de docent. Je moet veel kennis hebben van de inhoud van de opleiding en uitstekende begeleidingsvaardigheden hebben. Je moet goed kunnen luisteren en kunnen bepalen wat de hulpvraag is. Daarbij moet je ook begrenzen, zodat leerlingen niet in het luchtledige blijven hangen.

Los van kennis moet je ook goed overzicht houden. Wat heeft de leerling afgerond en wat moet nog geleerd worden? Heeft de leerling in de praktijk gebracht van de vorige keer is besproken? Je moet het totale plaatje begrijpen. Dit vraagt van een docent om sterk in zijn of haar schoenen te staan.

Tenslotte moet je ook goed kunnen differentiëren. Wat heeft iemand nodig en hoe leert de persoon. De ene leerling gaat sneller door de opleiding dan de ander. De ene leerling heeft het principe van het opstellen van leervragen direct door, de andere moet zich dit meer eigen maken. Dit is ook afhankelijk van je voorgeschiedenis en ervaring.

Het zijn allemaal basisvaardigheden die elke docent moet hebben. Soms heb je natuurlijk wel dagen dat het veel is, maar het geeft altijd voldoening om de student ergens naartoe te helpen. Hiervoor ben je docent.

Bij de praktijkleerroute moet een leerling kunnen organiseren en plannen. Ook heb je zelfdiscipline nodig. Dit is niet voor iedereen weggelegd. Vaak werkt het beter wanneer iemand al ietsje ouder is. Deze leerlingen hoef je wat minder bij de hand te nemen en zij zijn vaak ook al wat nieuwsgieriger vanuit de ervaringen die ze al hebben.

Er zit best een groot gat tussen het onderwijs op de basisschool, middelbare school en de praktijkleerroute. Op een montessori basisschool leren kinderen bijvoorbeeld - net als bij de praktijkleerroute - vanuit intrinsieke motivatie. Je leert ook met elkaar en van elkaar. Op middelbare scholen is het onderwijs echter vaak weer heel gestructureerd. Wanneer je dan met de praktijkleerroute begint, moet je eigenlijk weer terug naar het montessori principe. Dit kost even tijd. Je moet bijvoorbeeld binnen de opleiding zelf op zoek naar waar je prioriteit aan geeft. Op de middelbare school maak je een toets ben je klaar. Nu moet je leervragen opstellen, direct in de praktijk toepassen en op school aftoetsen.

Door de opleiding ben je steeds aan het reflecteren op je eigen handelen. Dit is een vaardigheid die je moet leren. Als een leerling eenmaal doorheeft hoe het werkt, dan gaat het juist heel goed. Uiteindelijk wordt je hierdoor een betere VIG-er. Je blijft namelijk nadenken, je hebt de vaardigheden aangeleerd om telkens op zoek te gaan naar nieuwe kennis. Je bent niet meer afhankelijk van een docent of een opleiding die je voorschrijft wat je moet leren. Ook durf je te vragen, dit maakt je als persoon en zorgprofessional sterker en krachtiger.

Een docent kijkt elke lesdag hoe het met de leerlingen gaat en waar ze staan in de opleiding. Dit kan door een persoonlijk afstemmomentje, maar bijvoorbeeld ook door een groepsgewijze ‘check-in’. Hoe gaat het met iedereen persoonlijk, met welke leervragen ben je bezig, waar heb je hulp bij nodig? Op deze manier kun je ook de leerlingen aan elkaar koppelen, zodat ze met elkaar tot een eigen plan van aanpak of oplossing komen.

Het is nog best uitdagend om de praktijk gelijk te trekken met wat ze moeten leren. Wat pakt de school op en wat leert iemand op de werkvloer. En op welke manier biedt je begeleiding op de werkvloer? “Wat is je opdracht vanuit school?”, is een achterhaalde vraag. Je moet de juiste vragen stellen zodat de leerling geprikkeld wordt om de verdieping in te gaan en de juiste leervragen te stellen.

De leerling heeft hierbij ook belangrijk rol. Als deze goed zijn leerdoelen bepaalt, dan werkt dit ook beter in de praktijk. Ook is het belangrijk dat de leerling vanaf het begin terugkerende afspraken met de werkbegeleider maakt, zodat ze telkens een korte termijn planning kunnen maken om te bepalen waar ze bijvoorbeeld de komende twee weken mee aan de slag gaan. Dit geeft de structuur waar iedereen in basis wel behoefte aan heeft. Zowel aan de leerling als aan de werkbegeleider.

Eén keer in de week gaat een leerling naar school. De groep leerlingen bestaat tijdens een schooldag uit niveau 2 en 3. Dit is een afspiegeling van de praktijk waar je ook met verschillende niveaus samenwerkt.

Leerlingen kunnen voorafgaand aan de schooldagen aangeven over welke thema’s ze het willen hebben tijdens de lesdag. Een actueel voorbeeld is het open deuren beleid. We bekijken dan bijvoorbeeld een aflevering van Pointer en gaan daarna met elkaar in gesprek gaan over hoe het toegepast kan worden in de praktijk. Of wanneer je meer verdieping wilt in het ziektebeeld van Parkinson kun je aangeven wat je precies wilt weten of wat je nodig hebt in de praktijk. We gaan dan met elkaar het thema verder uitdiepen.

Er is veel ruimte voor individuele begeleiding. In de eerste 10 weken ligt de focus vooral op hoe je een leervraag opstelt. Daarna is er elke week de ruimte om je leervragen te bespreken.

Er zijn daarnaast een aantal lessen die gegeven worden. Zo zijn Nederlands en rekenen basisonderdelen die iedereen moet halen. Ook zijn er expertlessen waarbij collega’s uit de praktijk verdieping brengen op specifieke onderwerpen.

Wanneer een leerling wil oefenen met verpleegtechnische handelingen, dan kan dit in het skills lab. Uiteraard is de ervaring uit de praktijk het belangrijkste, maar soms is het fijn om even te oefenen zodat je zelfverzekerder bent wanneer je een handeling in de praktijk uitvoert.

De praktijkleerroute staat niet stil. Net als de maatschappij, is de opleiding altijd in ontwikkeling. Het grote voordeel is dat er een nauwe samenwerking is tussen de scholen en de ouderenzorgorganisaties. Wanneer we merken dat er iets verbeterd kan worden, dan kunnen we dit ook direct aanpakken. Er zijn korte lijnen. Ook met de leerlingen. Door hun feedback optimaliseren we de praktijkleerroute steeds meer. Zo zijn we nu bijvoorbeeld bezig om bepaalde richtlijnen voor het diploma op papier te zetten. We merken dat leerlingen hier behoefte aan hebben en op deze manier kunnen we het er in de begeleidingsgesprekken telkens even bij pakken.

De basis van de opleiding staat nu ook stevig. Er is een vast team docenten en er komen steeds meer werkbegeleiders bij. Dit zorgt voor een goede stabiliteit voor de leerlingen en een fijne leeromgeving.

Waar we in het begin met vaste in en uitstroommomenten werken, kunnen studenten nu vaker instromen. In de toekomst is het de bedoeling dat we ook meer met deelcertificaten gaan werken, zodat het nog meer mogelijk wordt dat medewerkers in de zorg doorlopend werken en leren.

Eén van de belangrijkste dingen van de praktijkleerroute is een verandering van mindset. Wanneer jij in je werk nog niet in aanraking bent gekomen met iemand met dementie en je hier dus nog niet de verdieping in hebt gezocht, ben je dan geen goede VIG-er? Het gaat er niet zozeer om dat je alles moet weten of moet onthouden. Het gaat erom wat je doet als je iets nieuws tegenkomt. Welke stap neem je dan om de verdieping in te gaan. Hoe stel je je kwetsbaar op en hoe durf je vragen te stellen.

Je kunt alles leren en je kunt altijd ruimte pakken om te leren. Tenminste…wanneer je hier voor open staat en de juiste houding aanneemt om te blijven leren. Je kunt in het proces even vastlopen, maar dan heb je altijd je begeleiders en medestudenten die kunnen helpen. Wanneer je de praktijkleerroute volgt, wordt je een spiegel voor gehouden. Jouw mindset en gedrag zijn bepalend voor een succesvol verloop van je opleiding. Dit kan pittig zijn, maar je leert veel meer. Niet alleen over je vak, maar ook over jezelf!

Bekijk hier de vacatures

Lees hier meer over leren en werken bij Viattence.