Werken als psycholoog in de ouderenzorg

Werken als psycholoog in de ouderenzorg. Hoe is dit? Wat maakt het werken in deze branche uniek en leuk? We vroegen het aan Annerieke. Zij is sinds enkele maanden HBO-psycholoog bij Viattence. Door haar frisse blik kan zij heel goed vertellen waarom zij voor de ouderenzorg én Viattence gekozen heeft!

Wie is Annerieke? “Ik ben 28 jaar, getrouwd en vind het heerlijk om met vriendinnen af te spreken, dagjes weg te gaan en bijvoorbeeld ’s ochtends vroeg een bakje koffie te drinken met mijn man. Ook ben ik gek op onze kippen en lees ik graag een boek.

Voordat ik bij Viattence begon, werkte ik bij het Leger des Heils. Daar deed ik heel veel dingen die raakten aan het werkveld van de psycholoog, maar ik had zelf niet de regie. Ik wist op dat moment eigenlijk niet dat dit wel mogelijk is met mijn functie als HBO-psycholoog, tot ik de vacature van Viattence toevallig voorbij zag komen. Ik was helemaal niet op zoek, maar toen ik de vacaturetekst las werd ik heel enthousiast.”

“Bij het Leger des Heils werkte ik met ouderen met ziektebeelden zoals Korsakov of andere hersenbeschadigingen door alcohol- of drugsgebruik. De complexe psychiatrie vond ik hier heel leuk. Bij Viattence werk ik vooral met ouderen met dementie. Daar had ik bij het Leger des Heils ook mee te maken, maar de andere acutere ziektebeelden stonden hier meer op de voorgrond. In eerste instantie vroeg ik mij wel af of ik daarom voldoende uitdaging in mijn werk bij Viattence zou vinden. Nu kom ik erachter dat het juist heel uitdagend is. Dementie manifesteert zich op een manier hoe iemand was. Je moet écht de persoon leren kennen om met de ziekte om te kunnen gaan. Dit kan niet door alleen met de persoon in gesprek te gaan door zijn of haar dementie, dus ik ben de hele tijd bezig om de puzzel compleet te maken door allerlei verschillende puzzelstukjes te leggen. Denk aan observeren, praten met de familie, praten met de persoon, praten met de medebewoners, overleg met de zorgmedewerkers en het samenwerken met andere behandelaren.

De kapstok is de artsenvisite. Op basis van vraagstukken die via de zorg binnenkomen, ga ik onderzoeken, bepaal ik beleid, zet ik acties uit en evalueer ik. Ik werk op drie afdelingen en heb ongeveer 50 cliënten.

Op een dag start ik vaak met mail checken en rapportages lezen, vervolgens bereid ik mijn visites voor, geef ik les aan zorgmedewerkers over ziektebeelden, spreek ik met bewoners, naasten en medewerkers, neem ik testen af, voer ik gesprekken en doe ik observaties. Ik ben vooral bezig met het analyseren van het probleem en waar de oorzaak ligt. Is de dynamiek in de groep niet goed voor de bewoner, leggen de naasten de bewoner teveel druk op, heeft de medewerker hulp nodig bij de omgang met een bewoner?

Het gaat dus in de ouderenzorg niet om het behalen van persoonlijke leerdoelen. Je behandelt tegenovergesteld. Je bent meer aan het onderzoeken en aan het puzzelen dan dat je op therapeutische basis verandering teweeg brengt. Je wilt iemand niet confronteren met de pijn die hij heeft om vanuit hier tot een oplossing te komen. Je wilt erachter komen waarom iemand pijn heeft en zorgen dat de persoon deze pijn niet meer hoeft te voelen door factoren om de persoon heen aan te passen.”

“Ik word er heel blij van als ik het laatste puzzelstukje kan leggen. Pas had ik een bewoonster die traumatisch gedrag vertoonde in de aanwezigheid van een aantal mannen. Na een zoektocht kwam ik erachter dat één van de mannen op haar ex leek. Deze ex behandelde haar vroeger niet goed. Destijds kon ze zich sterk houden, maar door de dementie lukte haar dat niet meer. Ze liet een kwetsbaarheid zien die we niet van haar kenden. Eigenlijk was ze dus heel angstig en zijn we op zoek gegaan naar een manier om haar te helpen.

Ook had ik een bewoner die heel onrustig werd van bepaalde medebewoners met dementie. Het bleek dat hij vroeger een oma had die dementerend was en dit heeft hij heel erg gevonden. Hij wilde zelf niet accepteren dat hij zelf ook dementerend was. Doordat hij telkens in zijn omgeving geconfronteerd werd met andere mensen met dementie werd hij gewelddadig. We hebben in de woonkamer een eigen plekje voor hem gecreëerd met een kamerscherm waardoor hij minder bewoners door de ruimte ziet lopen. Hij heeft wel nog steeds genoeg aanloop van naasten en collega’s en hij heeft ook contact met een aantal bewoners die hem niet confronteren met zijn angst.

Soms constateer ik ook dat onrust bij een bewoner voorkomt uit een benadering van een collega. In deze situaties ga ik onbevooroordeeld het gesprek aan. Je kiest niet zomaar voor de zorg, het betekent dat je hart hebt voor de mens. Soms is het makkelijk om te bepalen hoe je met iemand omgaat, maar soms ook niet. Er is altijd iets waardoor dingen niet lukken of waardoor zorg zwaar wordt. Ik zie altijd dat medewerkers hun best doen. Ik help hen graag om samen te kijken hoe we de bewoner rustiger kunnen laten worden zodat de situatie prettiger wordt voor de bewoner én de medewerker. Hierbij vind ik het heel belangrijk dat er geen hiërarchie is. We zijn allemaal mensen. We kijken vanuit ons eigen vakkundigheid en we vullen elkaar aan.”

Toen Annerieke ambulant werkte bij het Leger des heils, merkte ze dat ze vooral van twee oudere cliënten harder ging lopen. Dit heeft haar bewogen om binnen het Leger des Heils met de oudere doelgroep te gaan werken. En nu ook in de ouderenzorg. “Wanneer de draagkracht afneemt en de draaglast toeneemt, is het de vraag hoe je toch nog zo goed en prettig mogelijk kunt leven. Hoe oud je ook bent en wat je ook meegemaakt hebt of gedaan hebt in je verleden, iedereen is het waard om zorg te krijgen. Ouderen worden kwetsbaar, dit is onvermijdelijk. Als je ergens iets kunt betekenen, dan is het wel in de ouderenzorg.

Naast de kwetsbaarheid heeft de doelgroep ook iets heel krachtigs. Ouderen hebben veel levenservaring. Ze hebben leren omgaan met de moeilijkheden van het leven, ze hebben veel kracht en wijsheid. Het is intrigerend om terug te kijken op een leven. Hoe heeft iemand zijn leven geleefd, hoe is hij geworden zoals hij nu is, welke wijsheden neem hij mee?”

Ook ligt er binnen de ouderenzorg een groot maatschappelijk vraagstuk. Er komt een grote vergrijzing op ons af, een tekort aan personeel en geld. En hoe doen we een beroep op de mantelzorg terwijl deze in veel gevallen al overbelast is. Het is uitdagend om hier over mee te denken.

Annerieke is onderdeel van het team Viattence Vitaal. Hier vallen alle behandelaren onder. Hierbinnen valt ze onder de vakgroep psychologie met GZ-psychologen, basis psychologen, GGZ-verpleegkundigen en HBO-psychologen (totaal 8 collega’s). “Mijn functie van HBO-psycholoog is nog vrij nieuw. Hierdoor moet ik soms nog een beetje zoeken naar mijn plekje binnen het team, maar eigenlijk doe ik hetzelfde als een basis psycholoog. Ik vind het heel prettig dat ik heel veel vrijheid heb, dat ik geen uren hoef te schrijven, mijn eigen agenda maak en dat ik kan doen wat nodig is.

Ik vind het daarnaast ook leuk dat ik samenwerk met artsen, daar krijg ik heel veel informatie van op het vlak van lichamelijke gezondheid. Iedereen binnen Viattence Vitaal heeft zijn eigen expertise bij een cliënt. Het is heel fijn hoe iedereen vanuit zijn eigen vakgebied meekijkt en meedenkt. Alles zit in elkaar verweven. We werken goed multidisciplinair samen.”

Onze vakgroep is best jong. De oudste collega is 70, de anderen tussen de 30 en 50. Dit is een leuke mix. In een collega zoek ik iemand die vrolijk en enthousiast is. Iemand die het leuk vindt om te puzzelen en oog heeft voor de kwetsbaarheden én kracht van ouderen. Iemand die creatief na kan denken over oplossingen en out of the box kan denken. Verder vind ik Viattence een mooi bedrijf. Er is écht oog voor de medewerkers en ik voel me gezien door mijn manager. Er is tijd en geld om te ontwikkelen. Er wordt ook veel tijd en aandacht besteed aan leuke cadeautjes en uitjes en wanneer je start is alles goed geregeld. Dit is echt niet overal zo en het valt mij écht op dat de organisatie goed in elkaar zit.

Ben je enthousiast geworden door het persoonlijke verhaal van Annerieke? Goed te horen!

Bekijk hier de actuele vacatures

Is er op dit moment geen passende vacature? Stuur dan een open sollicitatie of schrijf je in voor het job alert.